Cây cà phê là một loại cây trồng được nhiều người trên thế giới ưa chuộng. Nước ta may mắn có điều kiện tự nhiên thuận lợi để canh tác rộng rãi loại cây này. Có thể nói, đây là loại cây công nghiệp mang lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân. Để có được những thông tin chi tiết về loại cây này, mời bạn cùng Đồng Thành Công theo dõi bài sau.
1. Nguồn gốc cây cà phê
Có rất nhiều truyền thuyết nhắc đến sự ra đời của cây cà phê, tuy nhiên dựa theo những dấu tích khảo cổ thì vùng đất Kaffa (Ethiopia) chính là nơi khởi nguồn của cà phê.
Đến thế kỷ XIV, cà phê du nhập vào Ả Rập theo con đường buôn bán nô lệ và được người dân ở quốc gia này chế biến thành một loại thức uống tuyệt vời. Đến năm 1735, nhà thực vật học Antoine de Jussieu đã lần đầu tiên đưa ra những mô tả khoa học chi tiết về cây cà phê.
Ở Việt Nam, cà phê xuất hiện từ khoảng năm 1875 bởi người Pháp. Cà phê được đem từ hòn đảo Bourton vào miền Bắc nước ta. Sau khi chiếm nước ta, thực dân Pháp tiến hành lập rất nhiều đồn điền cà phê từ đó mang hạt cà phê cung cấp đến nhiều khu vực trên dải đất Việt Nam.
2. Đặc điểm chính của cây cà phê mà bạn nên biết
Về loại cây công nghiệp này, có một số những đặc điểm đáng chú ý như sau:
Chiều cao trung bình của cây thường dao động từ 3-4m, tuy nhiên, chiều cao này có thể khác nhau tùy theo từng giống và điều kiện trồng.
Lá cây cà phê có hình bầu dục và mang màu xanh đậm, chúng thường mọc xen kẽ nhau trên thân và có kích thước khoảng 5-10cm.
Hoa cà phê mọc thành từng chùm ở nách lá với màu trắng khá ấn tượng. Hoa của cây này thường nở quanh năm, nhưng tần suất nở khác nhau tùy vào vùng trồng.
Quả cà phê có hình bầu dục, mang màu đỏ hoặc tím, mỗi quả cà phê thường chứa hai hạt cà phê bên trong.
Thời gian trưởng thành của cây cà phê thường dao động trong khoảng từ 3-5 năm sau khi trồng. Sau đó, cây có thể được thu hoạch đều đặn một hoặc hai lần mỗi năm.
Để trồng cây cà phê, bà con cần chuẩn bị điều kiện trồng phù hợp như: nhiệt độ từ 18-25 độ C, độ cao khoảng 600-2000 mét so với mực nước biển và lượng mưa trung bình 1500-2000mm mỗi năm.
Cà phê là loại cây trồng ưa sáng, đòi hỏi độ ẩm và đất giàu dinh dưỡng, chúng đang được trồng ở nhiều khu vực khác nhau trên thế giới để sản xuất hạt cà phê.
3. Phân loại các giống cây cà phê trên thế giới
Cà phê được chia thành nhiều loại, trong đó hai loại mang đến giá trị kinh tế cao nhất là Arabica (cà phê chè) chiếm khoảng 60% tổng sản lượng trên thế giới và Robusta (cà phê vối). Các loại cà phê khác như Excelsa và Liberica chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ.
+ Cây cà phê Arabica
Loại cây này có hình dạng bụi lớn, lá màu xanh đậm và quả hình oval có chứa hai hạt bên trong. Cây Arabica thường dễ bị tấn công bởi sâu bệnh hơn giống Robusta. Loại cà phê được trồng ở khắp Châu Mỹ Latinh, châu Phi, Ấn Độ và Indonesia.
+ Cây cà phê Robusta
Giống cà phê này có dạng cây bụi hoặc cây nhỏ, chiều cao có thể đạt đến 10m khi trưởng thành, với bộ rễ phát triển nông và cực kỳ khỏe mạnh. Trái cà phê Robusta thường mang hình hơi tròn, chứa hai hạt. Giống cà phê này được trồng nhiều ở khu vực Tây và Trung Phi, Đông Nam Á và Brazil.
+ Cây cà phê Liberica
Liberica là một loại cà phê có sức phát triển mạnh mẽ, chiều cao có thể lên tới 18m, lá rộng và dày. Trái và hạt của chúng cũng lớn hơn so với các loại cà phê khác. Tuy nhiên, Liberica không được ưa chuộng vì mùi vị không mấy ấn tượng của nó. Hiện nay, loại cà phê này chỉ được trồng ở Malaysia và Tây Phi.
4. Hướng dẫn kỹ thuật trồng cây cà phê đúng quy trình
Cà phê là trong những cây công nghiệp có đóng góp quan trọng nhất cho doanh thu của ngành nông nghiệp nói riêng và toàn bộ GDP nói chung. Để đạt được năng suất cao nhất, bà con cần nắm được cách trồng cây cà phê đúng kỹ thuật.
+ Chọn giống
Hai loại cà phê chính đang được trồng ở nước ta đó là cà phê vối (Robusta) và cà phê chè (Arabica). Phía trên, Đồng Thành Công đã cùng bạn tìm hiểu chi tiết về từng chủng loại cà phê. Việc hiểu rõ về các đặc điểm đó sẽ giúp bà con canh tác và chăm sóc cho vườn cà phê được hiệu quả hơn.
+ Chuẩn bị đất trồng cây
Cây cà phê có thể trồng được trên nhiều loại đất trồng khác nhau, nhưng tốt nhất là trồng trên đất bazan, với tầng đất mặt dày và những đặc tính lý hóa chất lượng.
Yêu cầu chung của đất trồng cà phê là độ tơi xốp cao, khả năng thoát nước tốt, độ dốc phù hợp với từng giống cà phê.
Trước khi trồng, bà con cần tiến hành cày bừa đất kỹ càng, dọn sạch cỏ dại và tàn dư thực vật khác. Bạn cũng có thể trồng xen canh cây họ đậu khoảng 3 – 4 vụ để cải tạo đất rồi mới tiến hành trồng cây cà phê.
+ Thời vụ trồng
Bắt đầu từ khoảng đầu mùa mưa, kết thúc trồng trước khi vào mùa khô từ 1 đến 2 tháng.
+ Đào hố cây
Bà con cần tiến hành công việc này trước khi trồng từ 1 – 2 tháng, hố đào theo đúng mật độ trồng được thiết kế từ trước, kích thước hố nên đảm bảo là 40 x 40 x 50 cm, nếu đất xấu thì đào hố to hơn với kích thước 50 x 50 x 60 cm.
Kết hợp với việc bón lót, trộn đều với đất được đào lên và lấp lại vào hố đảm bảo cao hơn miệng hố từ 10 – 15 cm, tưới nước giữ ẩm cho hố đến khi trồng.
+ Mật độ trồng
Tùy thuộc vào mỗi loại giống cà phê, cà phê Arabica thường có mật độ trồng dày hơn so với giống Robusta.
Địa hình bằng phẳng, đất tốt thì cà phê Robusta trồng với khoảng cách 3 x 3 m, còn ở điều kiện đất xấu thì tăng mật độ trồng, hàng cách hàng 3 m và cây cách cây 2,5 m.
Cà phê Arabica thì đảm bảo khoảng cách giữa hàng với hàng từ 1,8 – 3 m, cây cách cây 1 – 2,5 m. Mỗi hố chỉ trồng 1 cây.
Ngoài ra, vì cây cà phê ưa ánh sáng tán xạ cho bạn nà con cũng nên tiến hành trồng cây che bóng. Một số gợi ý cho bạn tham khảo là: cây muồng hoa vàng, đậu săng, trồng thành một hàng ở giữa 2 hàng cà phê.
+ Hướng dẫn chi tiết cách trồng cây cà phê
Thời điểm trồng cà phê tốt nhất là vào đầu mùa mưa, để có thể tận dụng được lượng nước mưa, vừa tiết kiệm chi phí vừa tiết kiệm công tưới nước.
Trên hố đã đào sẵn, bà con dùng cuốc đào 1 lỗ to hơn kích thước bầu cây con (sâu khoảng 25 – 30 cm, rộng chừng 15 – 20 cm). Xé nhẹ nhàng vỏ túi bầu và đặt cây xuống hố, điều chỉnh để cây đứng thẳng giữa hố rồi tiến hành lấp đất lại một cách chặt chẽ.
Khoảng 15 – 20 ngày sau khi trồng cây, bà con cần tiến hành kiểm tra vườn và trồng dặm vào những cây bị chết. Lưu ý cần kết thúc quá trình trồng dặm khoảng 1 – 2 tháng trước khi mùa mưa kết thúc.
5. Hướng dẫn cách chăm sóc cây cà phê chi tiết nhất
+ Tưới nước
Một số vùng có khí hậu mát mẻ và mùa khô không kéo dài nên chỉ cần tưới ít hoặc không cần tưới đến vài năm. Nguồn nước tưới phải sạch sẽ, không bị ô nhiễm bởi các chất thải. Trung bình lượng nước tưới theo từng năm như sau:
Năm 1: 120 L/gốc, chu kỳ là 22 ngày/ lần.
Năm 2: 240 L/gốc và 22 – 24 ngày/ lần.
Năm 3: 320 L/gốc với chu kỳ tưới 22 ngày/ lần.
Thời kỳ kinh doanh: Đợt đầu tưới 600 L/gốc, lần sau tưới 400 – 500 L/gốc, chu kỳ 25 – 30 ngày/ lần.
+ Bón phân
Để cây cà phê sinh trưởng và phát triển tốt, bón phân là một công việc không thể thiếu. Kết hợp với việc đào hố trồng cây, bà con cần tiến hành bón lót. Trong quá trình chăm sóc cây, bà con thực hiện việc bón thúc theo từng giai đoạn.
Giai đoạn kiến thiết:
Sau khi trồng được khoảng 3 tháng thì bón bổ sung từ 0,5 – 1 kg phân hữu cơ/gốc. Từ năm thứ 2, cứ 3 tháng thì bón phân bổ sung với lượng phân tương tự.
Giai đoạn kinh doanh:
Cây bắt đầu cho trái và bà con cần chú ý theo dõi vườn để hiểu rõ thời kỳ trọng yếu của cây. Khuyến cáo bà con nên lựa chọn các loại phân bón hữu cơ để cây sinh trưởng khỏe mạnh và cho năng suất cao.
+ Vun bồn và tủ gốc
Dùng cuốc vun đất cao quanh gốc cây, và tạo rãnh nhỏ quanh tán để hạn chế sự xói mòn và rửa trôi đất.
Dùng rơm rạ khô, lá mía hoặc cỏ khô để tủ xung quanh gốc cây, cách gốc chừng 5 – 10 cm. Cách này giúp giữ ẩm, hạn chế mọc cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng của cây.
+ Làm cỏ
Bà con cần làm sạch cỏ theo băng dọc của hàng cà phê, chiều rộng lớn hơn tán cây mỗi bên 0,5m và mỗi năm làm cỏ khoảng 5 – 6 lần.
Vườn cà phê trong giai đoạn kinh doanh thì làm cỏ 3 – 4 lần/ năm trên toàn bộ diện tích.
+ Cắt tỉa cành tạo tán
Bộ tán ảnh hưởng rất nhiều đến năng suất và việc chăm sóc, thu hoạch cà phê. Bà con cần tiến hành tạo thân chính, hãm ngọn, cắt tỉa cành… để cây sinh trưởng nhanh và tốt nhất.
+ Phòng trừ sâu bệnh
Cây cà phê dễ bị các loại sâu bệnh gây hại như: sâu đục thân, mọt đục cành, đục quả; rệp vảy trên quả, rệp sáp hại rễ; bệnh gỉ sắt, bệnh thối cổ rễ, thán thư, vàng lá, bệnh khô cành…
Các loại sâu bệnh hại này có thể phòng ngừa bằng cách tuân thủ các biện pháp trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật. Không sử dụng chất học học, hạn chế phân vô cơ vì dễ dàng đất thoái hóa nhanh.
Trên đây là một vài thông tin về cây cà phê mà Đồng Thành Công muốn chia sẻ đến bà con nông dân. Hy vọng với những chia sẻ được nhắc đến, bà con sẽ có một mùa vụ canh tác thuận lợi. Để tìm hiểu thêm về các loại giống cây trồng, bạn hãy xem tại Đồng Thành Công nhé.
Nhà sáng tạo nội dung
